Podczas zakończonego 28 maja Festiwalu Filmowego w Cannes o Złotą Palmę walczyło 21 filmów z całego świata. Wirtualnym gościem podczas otwarcia festiwalu był prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski – „Każdemu, kto mnie słyszy, mówię – nie rozpaczaj, nienawiść zniknie, a dyktatorzy umrą. Musimy odnieść to zwycięstwo i potrzebujemy kina, które będzie zawsze po stronie wolności” – podkreślał z Kijowa. 75 edycji najbardziej znanego francuskiego festiwalu filmowego zarzucano brak konsekwencji w dobie toczącej się wojny na Ukrainie. Agnieszka Holland – na co dzień przewodnicząca Europejskiej Akademii Filmowej, a w trakcie festiwalu przewodnicząca jury, które przyznaje nagrodę najlepszemu filmowi dokumentalnemu, krytykowała udział rosyjskiego filmu „Żona Czajkowskiego” w reżyserii Kiriłła Sieriebriennikowa w oficjalnym programie. Organizatorzy zareagowali natychmiast, odmawiając akredytacji rosyjskim dziennikarzom. Co nie przeszkadzało, żeby w czasie premiery filmu „Three Thousand Years of Longing” George'a Millera na czerwonym dywanie w ramach protestu przeciw wojnie nagle pojawiła się naga kobieta z napisem na ciele „Przestańcie nas gwałcić”. 

Polacy w Cannes

W tym roku Polska była licznie reprezentowana. Największy sukces odniósł doceniony Nagrodą Jury film „IO” Jerzego Skolimowskiego. Urodzony w 1938 roku w Łodzi Jerzy Skolimowski jest reżyserem takich filmów jak „Ręce do góry”, „Cztery noce z Anną” i „Essential Killing” oraz scenarzystą „Niewinnych czarodziei” Andrzeja Wajdy i „Noża w wodzie” Romana Polańskiego. Był laureatem wielu nagród, a w tym Złotego Niedźwiedzia za film „Start” na Berlinale w 1967 roku. Od tego czasu żył i tworzył na emigracji – we Włoszech i Wielkiej Brytanii. 

„IO” to polsko-włoska produkcja, nawiązująca do klasyka kina francuskiego „Na los szczęścia, Baltazarze!” Roberta Bressona. Bohaterem jest osiołek w cyrku, którym opiekuje się młoda artystka o pseudonimie Kasandra, grana przez Sandrę Drzymalską. Niestety los rozdziela parę wiernych przyjaciół, a osiołek zaczyna swoją nową drogę życiową, zmieniając kilku właścicieli. Odbierając nagrodę, Jerzy Skolimowski dziękował swoim osiołkom grającym w filmie i podkreślał, że „IO” to apel, by traktować zwierzęta z szacunkiem. 

W zeszłym roku w na festiwalu w Cannes miał premierę film dokumentalny o podobnej tematyce – zatytułowany „Krowa” w reżyserii Andrei Arnold. Bardzo trudne z punktu widzenia operatorskiego zdjęcia do tego filmu zrealizowała Magda Kowalczyk – młoda Polka mieszkająca na emigracji w Londynie. To dzięki niej przez półtorej godziny możemy być oko w oko z mleczną krową Lumą. Na tegorocznym festiwalu Millennium Docs Against Gravity w Warszawie Magda Kowalczyk otrzymała nagrodę za najlepsze zdjęcia do filmu „Krowa” i została zaliczona do „wschodzących gwiazd polskiej szkoły operatorskiej”, liczącej się bardzo wysoko od wielu lat w kinematografii światowej.

Do jury sekcji Un Certain Regard – filmów wyróżniających się oryginalnym stylem i sposobem postrzegania świata przez ich twórców, zaproszono Joannę Kulig – bohaterkę „Zimnej wojny” Pawła Pawlikowskiego. Długimi brawami uhonorowano po premierze pokazywany w tej sekcji anglojęzyczny debiut Agnieszki Smoczyńskiej „Silent Twins”. Ta polsko-amerykańsko-brytyjska koprodukcja inspirowana jest historią bliźniaczek, które na skutek dyskryminacji zaczęły porozumiewać się tylko dla siebie zrozumiałym językiem. 

W trakcie festiwalu w Cannes polską premierę miał film Małgorzaty Szumowskiej i Michała Englerta „Infinite Storm”, z aktorką światowej sławy Naomi Watts w roli głównej. Film inspirowany jest prawdziwą historią Pam Bales, która samotnie wspinała się na najwyższy szczyt Gór Białych w Ameryce – Górę Waszyngtona. W trakcie tej trudnej wspinaczki musiała skonfrontować się z gwałtownym załamaniem pogody i pomóc niespodziewanie spotkanemu na wpół zamarzniętemu mężczyźnie. Małgorzata Szumowska zrealizowała wiele filmów w koprodukcji z Niemcami, w 2017 roku zdobyła Srebrnego Niedźwiedzia na festiwalu Berlinale za film „Twarz”, a w 2015 – nagrodę dla najlepszego reżysera za film „Body/Ciało”. Jej tegoroczna polsko-brytyjska koprodukcja została przyjęta przez polskich krytyków z dużym dystansem. Szumowska w odpowiedzi na tego rodzaju reakcje w Polsce cytuje znanego węgierskiego reżysera Mundruczó: „Nie lubią Cię w ojczyźnie, znaczy jesteś dobry”.

Okazuje się, że można dostać nagrodę nie tylko za filmy o osłach czy krowach, w Cannes rozdawane są także nagrody bezpośrednio dla zwierząt. W tym roku specjalną nagrodę na 75 Festiwalu Filmowym w Cannes otrzymał pies-saper Patron, który pomaga saperom przy rozminowywaniu Ukrainy.

Filmy o zwierzętach mają wywołać w nas empatię w stosunku do naszych czworonożnych współmieszkańców ziemi. Moje pokolenie wychowane zostało na wzruszającej historii ślepego konia pomagającego górnikom w pracy pod ziemią – Łyska z pokładu Idy z opowiadania Gustawa Morcinka. Wśród czworonożnych bohaterów polskich filmów marzeniem każdego dziecka było posiadanie Szarika, wiernego przyjaciela „Czterech pancernych”, chociaż był on przecież rasowym owczarkiem niemieckim. 

Agata Lewandowski

Nagrody 75 Festiwalu Filmowego w Cannes 2022

Złota Palma: „Triangle of Sadness” – Ruben Östlund

Najlepsza reżyseria: Park Chan Wook – za „Decision To Leave” 

Najlepsza aktorka: Zar Amir Ebrahimi – „Holy Spider”

Najlepszy aktor: Song Kang-ho – za „Broker”

Najlepszy scenariusz: Tarik Saleh – za „Boy from Heaven”

Grand Prix: „Stars At Noon” – Claire Denis / „Close” – Lukas Dhont 

Nagroda Jury: „IO” – Jerzy Skolimowski / “Le otto montagne” – Felix van Groeningen i Charlotte Vandermeersch

Sekcja „Un Certain Regard” – Złota Kamera: „War Pony” – Riley Keough i Gina Gammell

Wyróżnienie specjalne: „Plan75” – Hayakawa Chie

Złota Palma dla najlepszego filmu krótkometrażowego: „The Water Murmurs” – Jianying Chen; Wyróżnienie specjalne: „Lori” – Abinash Bikram Shah